وضعیت اقتصادی بلژیک

اقتصاد بلژیک مبتنی بر اقتصاد بازار و لیبرالیسم است. موقعیت جغرافیایی بلژیک با حمل و نقل پیشرفته، صنایع متنوع و ساختاری تجاری، باعث شده که این کشور امکان همگرایی اقتصادی بیشتر با کشورهای همسایه خود را پیدا کند. حمل و نقل این کشور با برخورداری از زیربنای محکم و بهره برداری از بنادر، کانالها، راه آهن و بزرگراه ها، نقش مهمی را در این همگرایی ایفا می کند. در این میان بندر آنتورپ به عنوان دومین بندر بزرگ اروپا سهم بزرگی را در حمل و نقل دریایی در اروپا بر عهده دارد، بطوریکه از آن به عنوان دروازه بازار اروپا یاد می شود. این بندر در زمینه حمل و نقل محصولات شیمیایی و پتروشیمی نقش مهمی بازی می کند. امروزه 5 پالایشگاه در این بندر فعال است که دو واحد آن جزو 10 پالایشگاه برتر اروپا محسوب می شوند. 2/9 درصد از اتیلن اروپا در آنتورپ تولید می شود(2 میلیون تن اتیلن در سال). گردش مالی این بندر نیز در حدود 30 میلیارد یورو در سال می باشد.

اقتصاد بلژیک عمدتا بر پایه بخش خدمات استوار است و بیش از 74 درصد از GDP بلژیک به بخش خدمات تعلق دارد. بخش های صنعت و کشاورزی به ترتیب 5/24 و 1/1 درصد از GDP را به خود اختصاص داده اند. صنایع عمده بلژیک در بخش پرجمعیت فلاندر در شمال این کشور متمرکز شده است. صنایع فولاد بلژیک نیز در منطقه والونی در جنوب قرار دارد اما به دلیل مواجه شدن این صنایع با رکودهای متوالی در دهه های گذشته، این منطقه از نظر توسعه یافتگی از بخش شمالی عقب مانده و تنها یک چهارم تولید ناخالص ملی به این منطقه تعلق دارد. امور بانکداری، تجارت و خدمات نیز در منطقه بروکسل مستقر شده است. علاوه بر آن بروکسل به عنوان پایتخت اتحادیه اروپایی به مرکز سازمان های بین المللی و تجاری تبدیل شده ومنافع اقتصادی زیادی را نصیب خود نموده است.

با توجه به کمبود منابع طبیعی در این کشور بخش قابل توجهی از واردات آن به مواد خام و اولیه اختصاص دارد. همچنین بخش زیادی از صادرات بلژیک، کالاهای ساخته شده می باشد. بنابر این اقتصاد این کشور به مقدار زیادی به بازارهای جهانی وابسته است. عمده محصولات تولیدی بلژیک در بخش کشاورزی شامل چغندر قند، سبزیجات، میوه، حبوبات، تنباکو، گوشت گاو و گوساله، خوک و شیر و لبنیات می باشد. عمده محصولات صنعتی این کشور نیز شامل ماشین آلات، محصولات فلزی، خودرو، وسائط حمل و نقل، وسایل دقیق علمی، فراورده های غذایی و آشامیدنی، منسوجات و مواد نفتی است.  بلژیک در زمینه های مختلف علمی و تحقیقاتی مرتبط با صنایع شیمیائی، داروسازی، پزشکی هسته ای،  کشاورزی، دامپروری، صنایع سنگین، ذوب فلزات و تجهیزات مربوطه دارای توانائیهای بالائی است.

رشد اقتصادی بلژیک در طول سالهای 2007-2004 همانند اکثر اعضای اتحادیه اروپایی بهبود یافت؛ ولی این روند در سال 2007 بدلیل بحران در بازارهای مالی  بین المللی و رکود اقتصادی در آمریکا و افزایش قیمت نفت در جهان و مشکلات مربوط به عدم تشکیل دولت بمدت 6 ماه با دشواری هایی روبرو شد. با توجه به بروز رکود اقتصادی در آمریکا و استمرار بحران در بازارهای مالی، دو بانک عمده این کشور یعنی بانک فورتیس و بانک دکسیا با سقوط ارزش سهام خود در بورس مواجه شدند و دولت بلژیک مجبور شد برای جلوگیری از ورشکستگی این دو بانک در مجموع 6/17میلیارد یورو به آنها تزریق کند. ارزش سهام بانک فورتیس در روز جمعه مورخ 12 مهر به علت مطرح شدن امکان انحلال آن بیش از  ۲۰درصد کاهش یافت و روز دوشنبه مورخ 15 مهر نیز سهام این بانک در بورس آمستردام حدود چهارده درصد کاهش داشت.

سهام بانک فرانسوی بلژیکی دکسیا نیز در روز سه شنبه مورخ 16 مهر 5/12 درصد کاهش یافت. در حالی که روز دوشنبه هم 20 درصد از ارزش سهام خود را از دست داده بود. حتی انتصاب ژان لوک دوهائن نخست وزیر اسبق بلژیک به ریاست این بانک و انتخاب پییر ماریانی از فرانسه به عنوان این بانک نتوانست موجب توقف بی اعتمادی سرمایه گذاران به این بانک شود. این مسئله باعث شد دولتهای فرانسه و بلژیک  به کمک این بانک بشتابند.

شایان ذکر است در سالهای اخیر بلژیک در تراز پرداختهای خود با مشکل مواجه گردید ولی دولت این کشور توانست بودجه کشور را توازن بخشد و توزیع درآمدها را نسبتا متعادل کند. بدهی عمومی در سال 2007 بیش از 85 درصد از GDP بوده است. اقتصاد بلژیک در سال 2008 نیز با مشکلاتی مواجه گردید. همچنین انتظار می رود به دلیل سخت تر شدن اعطای اعتبارات مالی، افت اعتماد مصرف کنندگان و تجار و بالا بودن نرخ متوسط تورم، رشد اقتصادی و سرمایه گذاری خارجی در این کشور به شدت کند شود. نرخ رشد اقتصادی در سال 2007 در حدود 8/2 درصد بود که این رقم در شش ماهه اول سال 2008 همانند سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپایی به شدت کاهش یافت و در سه ماهه دوم سال جاری میلادی به 9/1 رسید. رشد اقتصادی در کل اتحادیه اروپایی و منطقه یورو در سه ماهه دوم سال 2008 به ترتیب 7/1 درصد و 4/1 درصد بوده است.  نرخ تورم نیز همسو با دیگر کشورهای اروپایی بشدت افزایش یافت و از 8/1 درصد در سال 2007 به 5/5 درصد در سه ماه دوم سال 2008 رسید. نرخ تورم در منطقه یورو در ماه آگوست گذشته به 6/3 درصد رسید.

عمده روابط اقتصادی و تجاری بلژیک با اعضای اتحادیه اروپایی و آمریکا است. شرکای عمده تجاری این کشور آلمان، فرانسه، هلند، انگلیس، آمریکا، ایتالیا و اسپانیا می باشند. واردات عمده بلژیک عبارتند از ماشین آلات، مواد شیمیایی، دارو، محصولات غذایی، الماس خام، نفت خام و محصولات پتروشیمی، لباس و منسوجات و صادرات عمده این کشور عبارتند از محصولات غذایی، آهن و فولاد، اتومبیل، الماس پرداخت شده، منسوجات، پلاستیک، محصولات نفتی و فلزات غیر آهنی.

شرکای اصلی بلژیک در صادرات این کشور در سال 2007 عبارتند از : آلمان(7/19%)، فرانسه(9/16%)، هلند(12%)، انگلیس(9/7%)، آمریکا(2/6%) و ایتالیا(2/5%)

شرکای اصلی بلژیک در واردات این کشور در همین سال عبارتند از : هلند(3/18%)، آلمان(3/17%) فرانسه(2/11%)، انگلیس(6/6%)، ایرلند(7/5%) و آمریکا4/5%)

در زمینه ارتباطات در بلژیک باید خاطر نشان شود که 7/4 میلیون خط تلفن ثابت و 6/9 خط تلفن همراه وجود دارد. همچنین 25 ایستگاه تلویزیونی در بلژیک فعال است. بلژیک بر خلاف دیگر کشورهای اروپایی رسانه دولتی ندارد. 95 درصد از بلژیکی‌ها از تلویزیون‌های کابلی استفاده می‌کنند که از این نظر رتبه اول را در دنیا دارند. سیستم تلویزیونی بلژیک در سال 2011 میلادی به سیستم دیجیتال تبدیل شد. 195/3 میلیون میزبان اینترنتی در سال 2007 میلادی در این کشور فعال بودند و 8/4 میلیون نفر از اینترنت استفاده ‌کرده اند.